Diş dolgusu, çürük veya kırık gibi nedenlerle hasar görmüş dişlerin onarılmasında kullanılan bir tedavi yöntemidir. Diş çürüğü, dişin mine tabakasının zarar görmesiyle başlar ve zamanla dişin daha derin katmanlarına ilerleyebilir. Bu durumda diş hekimi, çürüğü temizledikten sonra boşalan alanı dolgu malzemesi ile doldurur. Dolgu, dişin fonksiyonunu ve görsel görünümünü geri kazandırır. Diş ağrısı, hassasiyet veya diş rengindeki değişiklikler gibi belirtiler, dolgu ihtiyacınız olduğunu gösteren işaretler arasındadır.
Dolgu Çeşitleri Nelerdir?
Diş hekimliğinde kullanılan dolgu çeşitleri, hasar görmüş ya da çürük dişleri onarmak için kullanılır. Dolgu malzemeleri, uygulandıkları dişin fonksiyonunu ve görselliğini geri kazandırmak için tercih edilir. Her bir dolgu türü, farklı ihtiyaç ve beklentilere göre avantajlar ve dezavantajlar sunar. En yaygın dolgu türleri ise şunlardır:
Kompozit Dolgular: Doğal diş renginde olup, güzel bir görünüm sağlarlar. Öndeki dişler için idealdir çünkü doğal diş rengi ile uyumludur. Çiğneme kuvvetine karşı orta derecede dayanıklıdır ve zamanla aşınabilir. Reçine bazlıdır.
Seramik Dolgular: Porselen malzemeden yapılmış olup leke tutmazlar, çok sağlamlardır ve doğal diş rengine çok yakındırlar.
Altın Dolgular: Çok dayanıklıdır ve uzun süre kalabilir, ancak maliyeti diğer türlerden daha yüksektir.
Cam İyonomer Dolgular: Çocuk dişlerinde ve kök yüzey çürüklerinde kullanılır, doğal diş rengine uyum sağlar ve florür salgılayarak çürüme riskini azaltır.
Amalgam dolgular, dolgu çeşitleri arasında bir tartışma konusudur. Bunlar diş çürüklerinin tedavisi için uzun yıllar boyunca tercih edilmiş metalik dolgu malzemeleridir. Amalgam dolguların tartışma konusu olma sebebi ise kırıldığında veya kenarlarında açıklık olduğunda ya da kırılmış, pürüzlü bir yapıya sahip olduğunda hem dişte düzgün formda bulunmadığı hem de cıva yayabildiği için zararlı olabilmektedir, bu durumda dolgular çıkarılmalıdır. Ancak iyi parlatılmış sağlıklı amalgam dolgularında bu durumlar görülmez. Bu sebeple amalgam dolgunun mutlak bir zararı olduğu algısı doğru bir yaklaşım değildir. Sağlıklı bir amalgam dolgusu günlük rutin hareketlerde (çiğneme, konuşma gibi) herhangi bir risk oluşturmamaktadır.
Amalgam Dolgusu Nedir ve Sökümü Neden Gereklidir?
Amalgam dolgular, cıva, gümüş, kalay ve bakır karışımından oluşur. Bu karışım, yüksek dayanıklılığı nedeniyle diş hekimliğinde uzun süredir kullanılmaktadır. Dolgudaki kırılma veya aşınma sonucu cıva buharlarının salınımı, dolgunun güvenli bir şekilde sökülmesini zorunlu kılar. Bu sebeple çıkarma işlemi yapılırken SMART protokolüne uygun yapılmalıdır.
SMART Protokolü Nedir? Detaylı Aşamaları
Cıva zehirlenmesinin önüne geçilmesi için amalgam dolgular çıkarılırken dikkat edilmesi gereken bir prosedür vardır. Bu prosedüre SMART prosedürü ya da SMART protokolü denir. SMART protokolü, amalgam dolgu sökümü sırasında cıva maruziyetini minimize etmek için özel önlemler alınmasını gerektirir. İşte bu protokolün bazı kritik aşamaları:
Kişisel Koruyucu Önlemler:
- Hastanın kıyafetleri, saçları ve gözleri tamamen örtülür. Özel önlükler, boneler ve koruyucu gözlükler kullanılır.
- Aktif karbon uygulaması hem içme hem de ağız çalkalama şeklinde yapılır ve cıva partiküllerinin emilimini önler.
- Oksijen tedariki, nazal yoldan sağlanarak hastanın daha temiz hava soluması sağlanır.
İşlem Sırasında Uygulamalar:
- Yüksek hacimli vakumlar ve özel filtreleme sistemleri kullanılarak hava kalitesi kontrol altında tutulur.
- Amalgam dolgu mümkün olduğunca büyük parçalar halinde ve az kesilerek çıkarılır. Bu işlem suyla soğutularak yapılmalıdır.
- Pasif havalandırma ile oda havası sürekli yenilenir, cıva buharı dışarı atılır.
İşlem Sonrası Protokoller:
- Hastanın ağzı tekrar aktif karbon ile çalkalanır.
- Oda detaylı sterilizasyon işlemlerinden geçirilir ve en az 30 dakika havalandırılarak dinlendirilir.
Amalgam Sökümü Sonrası İşlemler
Amalgam dolguların sökülmesi sonrasında, hastalar genellikle daha az riskli ve görsel olarak tercih edilen kompozit reçine gibi malzemelerle dolgu tedavilerine yönlendirilir. Bu değişim hem görsel iyileştirme sağlamakta hem de sağlık risklerini minimize etmektedir.
Amalgam dolgular, birçok yıl boyunca diş çürüklerinin tedavisinde etkili bir çözüm sunmuştur. Ancak kırıldığında, aşındığında ya da pürüzlü bir yapıya sahip olduğunda içerdikleri cıva nedeniyle sağlık üzerinde olası negatif etkileri bu dolguların güvenli bir şekilde sökülmesini gerektirir. Ankara diş hekimleri tarafından uygulanan SMART protokolü, bu süreci hem hastalar hem de sağlık çalışanları için daha güvenli hale getirmektedir.
